Badanie jakości wód powierzchniowych – mętność

MĘTNOŚĆ – SYGNAŁ OSTRZEGAWCZY, KTÓRY WIDAĆ GOŁYM OKIEM

W poprzednich numerach pisaliśmy o tlenie rozpuszczonym i temperaturze – dwóch parametrach, które są jak puls i
oddech każdego zbiornika wodnego. To właśnie one najczęściej pokazują pierwsze sygnały, że z wodą dzieje się coś
niepokojącego. Pokazywaliśmy też, że choć woda opadowa może wyglądać na czystą, to niesie ze sobą wiele
zanieczyszczeń – z atmosfery, dachów, ulic czy placów budowy. Dzięki połączeniu pomiarów ciągłych z analizami
laboratoryjnymi możemy dziś nie tylko śledzić długoterminowe zmiany, ale też szybko wykryć nagłe skoki stężeń i
reagować zanim dojdzie do skażenia.
Dziś przyglądamy się parametrowi, który często widać gołym okiem. Mętność wody to jeden z najprostszych i najbardziej
oczywistych wskaźników jej pogarszającej się jakości. Wzrost mętności może oznaczać, że do zbiornika dostało się coś,
co nie powinno – od drobnego mułu po nieoczyszczone ścieki. To pierwszy sygnał, który może uratować nie tylko jakość
wody, ale i całą infrastrukturę.

W czystych wodach powierzchniowych mętność zazwyczaj nie przekracza 50–100 FAU. Taka woda jest przejrzysta, a światło bez
problemu dociera do głębszych warstw.
Wartości powyżej 250 FAU mogą świadczyć o obecności zawiesin mineralnych, spływach zanieczyszczeń powierzchniowych lub
zakłóceniach biologicznych.
Powyżej 1000 FAU mamy do czynienia z bardzo silnym zmętnieniem – typowym po intensywnych opadach, zrzutach miejskich lub
awariach kanalizacji.
📌 Wartości mętności mogą być wyrażane w różnych jednostkach – FAU i NTU.
FAU to jednostka oparta na pomiarze tłumienia światła, a nie rozpraszania (jak NTU). W wielu przypadkach: FAU ≈ 10 × NTU

Zdarzają się sytuacje, w których poziom mętności wody nagle wzrasta, mimo że w najbliższym otoczeniu nie odnotowano żadnych opadów deszczu. Może to zaskakiwać, szczególnie jeśli system retencyjny działa w trybie suchym.

Poniższy wykres ilustruje właśnie taką sytuację: brak opadów, a mimo to wyraźny skok wartości mętności.

CO MOŻE OZNACZAĆ NAGŁY WZROST MĘTNOŚCI?

🔁 1. Zaleganie zanieczyszczeń i „efekt opóźnienia”

Zanieczyszczenia mogą się kumulować w kanale lub zbiorniku, a ich przemieszczanie zaczyna się z opóźnieniem – np. kiedy zwiększa się przepływ z innych źródeł (np. odwodnienia terenu, włączenie pomp, otwarcie zasuw).

🏗️ 2. Zrzuty technologiczne lub przypadkowe dopływy – podniesienie mętności bez opadów często jest efektem nielegalnych lub niekontrolowanych zrzutów:

• z placów budowy,
• myjni, warsztatów,
• kanalizacji sanitarnej w czasie przepięć lub awarii.

🌱 3. Aktywność biologiczna – w zbiornikach retencyjnych lub wolno płynących kanałach, wzrost mętności może być wynikiem intensywnej aktywności biologicznej, np.:

• ruszenia osadów dennych przez ryby,
• nagłego rozwoju glonów lub bakterii,
• procesów fermentacyjnych przy dnie (szczególnie w cieplejszych porach).

🔧 4. Prace eksploatacyjne lub ingerencje techniczne – jeśli w badanym odcinku prowadzono:

• czyszczenie krat, osadników, separatorów,
• próby wodne, płukanie rur lub zbiorników,
• odmulanie, przestawianie zaworów lub przepustów – może dojść do wzburzenia osadów i wzrostu mętności, nawet bez deszczu.

JAK MOŻNA WALCZYĆ Z MĘTNOŚCIĄ ?

Mętność to parametr bardzo czuły na zmiany – może wskazywać nie tylko na skutki opadów, ale też ukryte problemy w systemie retencji czy kanalizacji. Dlatego stały monitoring to nie tylko kontrola opadów – to „oko” systemu przez całą dobę, które pozwala wychwycić nieprawidłowości, zanim przerodzą się w poważne awarie. Zaniedbanie tego aspektu to ryzyko utraty kontroli nad procesem, którego skutki mogą być kosztowne zarówno dla infrastruktury, jak i dla środowiska.